Maxaan ka baranay dhagaysiga dacwadda eedaysane Sayid Cali Macallin Daa’uud

 Arbaco, 21ka Feebaraayo 2024, maxkamadda gobolka Banaadir ayaa u fariisatay dhagaysiga dacwada kiista dilka ah ee lagu soo eedeeyay Sayid Cali, kiiskaan oo ahaa mid aad loo wada sugaayay maadaama uu u dhacay si ka duwan kiisaska kale ee dilalka ah ee inta badan maxkamadda la keeno uuna baraha bulshada ka dhaliyay hadal-heyn aad u balaaran.

Xeer-ilaaliya guud ee qaranka ayaa kusoo eedeeyay Sayid Cali inuu dil gudib  ah u gaystay Marxuumad Luul Cabdicasiis Maxamed sidoo kalena uu dhaawac dab ah u gaystay wiil ay dhashay oo lagu magacaabo Cimaad Cabdirisaaq Maxamed. Xeer-ilaaliyaha ayaa maxkamadda ku wareejiyay warqaddo caddaymo ah oo laga kala qoray, qaybta dambi baarista ee boliiska, isbitaal Madiino, marqaatiyaal iyo mid laga qoray isla eedaysanaha.

Maxmakadda ayaa sidoo kale dhagaysatay baaraha kiiskaan, Cabdifitaax Booroow Sanweyne oo maxkamadda ka hor sheegay dhammaan wixii xog ah ee uu soo aruuriyay. Wuxuu sheegay inuu tagay halkii uu dilku ka dhacay, sawiro kasoo qaaday uuna soo waraystay dadkii ka ag dhawaa guriga.

Markii ciidamadu ay eedeysanaha kasoo qabteen maamulka Galmudug oo xamar laga soo dajiyay shacabku aad ayay usoo dhaweeyeen waxayna rajaynayeen in markii maxkamadda la geeyo si sahlan loo xukumi doono laakiin dhagaysigii koowaad ee dacwada waxaa ka muuqatay in xukunka kiiskaan uu ka adkadkaan doono sidii la filaayay

Maxaa adkeeyn kara go’aanka kiiska.

1.     Baaraha kiiska: markii Cabdifitaax oo ah baaraka kiiska uu maxkamadda ka hor hadlaayay wuxuu soo bandhigay intii caddayn ahayd ee ay ula muuqatay inay ku filnaan doonto go’aan ka qaadashada kiiskaan laakiin maadaama eedeysanuhu uu leeyahay qareenno u dooda waxay xaq u leeyihiin inay baaraha waydiiyaan wixii su’aalo ah oo markaas kiiska ka qafiifin kara eedeysana. Waxaa sidoo kale su’aalo weydiiyay maxkamadda gobolka oo ayaduna meelaha qaar rabta in si fiican loogu bayaaniyo.

     Su’aalo dhawr ah oo la waydiiyay baaraha kiiska ugama uusan jawaabin si ay ku dheehan tahay inuu baaritaan qoto-dheer soo sameeyay, sidoo kale faahfaahin miisaan leh ma uusan ka bixin su’aalaha oo jawaabta waa uusoo koobaayay taas oo ka dhigaysa nin xirfad ahaan aan dhisnayn ama baaritaan fiican aan soo samayn.

      Difaacayaasha eedeysanaha oo su’aalo weydiiyay baaraha waxay u muuqdeen kuwo raadinaayay halka baaruhu ka jilcan yahay ama xogihiisu aysan ka cusleyn. Haddaba jileec badan oo ka muuqday baaraha kiiska waxay dheereyn karaan kulamada dhagaysiga dacwadda.

2.     Marqaatiyaasha: Maadaama kiisku uu dhacay xilli habeen waqti dambe ah oo badi dadku ay jiifteen ama ay xataa gurigooda ku jiraan uuna ka dhacay qol ay ku jiraan eedeysana iyo marxuumadda oo ay adagtahay in la helo marqaati wax arkaayay ama xataa maqlaayay sida wax u socdeen waa mid kale oo dheereyn karta maxkamadaynta Sayid Cali. Farxiyo oo ah gabadha ay dhashay marxuumad Luul oo ah qofka ugu dhaw inuu marqaati ku furo eedeysana kaliya waxay aragtay Luul oo gubanaysa laakiin si cad uma arag sida falka uu u dhacaayay.

Marqaati kale oo asna ahaa milkiilaha garaash u dhawaa guriga falku ka dhacay wuxuu sheegay in uu xilli dambe yimid goobta loona sheegay Sayid Cali uu gaarigiisa oo garaashka u yaalay uu qaatay Luulna uu soo gubay. Dhammaan marqaatiyaashaas lasoo bandhigay ma muujin wax go’aan toos ah lagu qaadan karo.

3.     Xirfadda eedeysana: markii la fiiriyo xilliga, goobta iyo qaabka uu u dhacay falkaan waxaa ka muuqata xirfad saraysa si loo marin habaabiyo indhaha sharciga, wuxuu iska ilaaliyay xilli dad badan ay socdaan taas oo sababi lahayd in haddii uu eedeysana guriga kasoo baxo qayladana la maqlo ay suuro gal ahaan lahayd in dadku ay qabtaan. Wuxuu sidoo kale iska ilaaliyay in falka uu geysto xilli caruurtu ay soo jeedaan taas oo sababi kartay inay si toos ah u arki lahaayeen sida wax u dhaceen.

Haddaba qodobadaas aan soo sheegay waxay adkayn karaan in kiiska si degdeg ah lagu soo afjaro oo go’aan looga qaato.

Haddaba Maxaa kiiska fududeyn kara.

1.     Dhagaysiga codad hore: haddii laysku hawlo in dabagal lagu sameeyo taleefanadii uu eedaysana isticmaalaayay kadib markii uu falku dhacay waxaa laga yaabaa in la helo codad iyo xariiro uu la sameeyay qaar asxaabtiisa ama qoyskiisa ka mid ah lagana yaabo inuu u sheegay siduu wax yeelay. Tani waxay noqon kartaa caddayn aan loo baahan doonin marqaatiyaal kale ee la raadiyo kiiskana dhinac ayay u ridi doontaa.

Ugu dambeyn waxaan ilaahey ka baryayaa in marxuumad Luul ay caddaalad hesho go’aan caddaalad ah oo qoyskeedu ku qancaanna lagu dhawaaqo.

Waxaan sidoo kale falanqayn doonaa hadduu Alle idmo kulama kale ee kiiskaan la xariira.

Caddaaladdu ha sarayso

 

Galmudug Haloo Hiiliyo Ama Huri Mayso Habow

Maamulka Galmudug laga soo billaabo maalintii lagu fakaray in la unko, maalintii madaxweynihiisii ugu horeeyay lasoo doortay illaa maantadaan la joogo wuxuu kusoo jiray khilaaf aan kala joogsi lahayn, is faham waa’ ka dhexjiray hoggaanka sare, wax qabad la’aan iyo xiriir xumo kala dhexeysay dowladda dhexe ee sanadihii ugu dambeeyay.

Qormo aan dhawaan ka qoray ugana magac daray “Galmudug Khilaafkii La Haray Khibrad Haka Barato” ayaan aad ugu faahfaahiyay dhammaan khilaafaadka soo jiitamayay afartii sano ee maamulka Galmudug uu jiray marka dib ugu laaban maayo waxyaabihii lagu muran sanaa iyo wixii sababayba.

Cinwaanka qormadayda waxaan u doortay ugana hadli rabaa meesha ay Galmudug hadda taagan tahay iyo waxyaabaha lama huraanka ah ee loo baahan yahay si loo badbaadiyo masiirka iyo mustaqbalka maamulka Galmudug iyo waxa ka dhalan kara haddii la qaadi waayo tallaabooyinkaas

Waxaan halkaan ku faahfaahin doonaa masuuliyiinta waajibku ka saran yahay inay Galmudug u hiiliyaan iyo waxa laga rabo fikir ahaantayda, muhiim maahan waxa aan sheegay inay sax noqdaan laakiin waxaan ka hadlayaa fikirkayga uun iyo waaya aragnimada aan usoo joognay.

Dadka hiilka laga rabo

1  Dowladda dhexe / Heer federaal

Dowladda federaalka ah waxaa saaran masuuliyadda ugu weyn ee lagu badbaadin karo jiritaanka Galmudug si ay u sii ahaato maamul jiray una dhamayso khilaafka dhexdeeda ah iyo inay noqoto maamul wax qabad leh, haddii  la waayo kaalinta iyo taageerada dowladda dhexe Galmudug horey uma socon karto waana aragnaa natiijada ka dhalatay murankii dhex marayay waayihii ugu dambeeyay.

Madaxweyne Farmaajo ayaa mar uu Puntland ka yimid booqasho kusoo maray Galmudug safar dheer ayuu ku tagay qaybo badan oo ka mid ah, wuxuu soo dhagax dhigay mashaariic badan oo reer Galmudug aad ugu baahi qabeen in kastoo dhagax dhiggii ka dib aan war laga hayn meel ay ku dambeeyeen laakiin la isku raacsan yahay in mid ka mid ah aan la fulin.

Tillaabo kale oo Farmaajo uu qaaday waxay ahayd inuu goobjoog ka ahaa dhammaystirka heshiiskii ay Jabuuti kusoo kala saxiixdeen maamulka Galmudug oo uu hor kacayay Madaxweyne Xaaf iyo maamulka Ahlusunna oo Sheekh Shaakir uu saxiixe u ahaa, dhamaystirka heshiiskaa wuxuu ka dhacay magaalada Muqdisho walaw uu khilaaf hor leh dhex dhigay Galmudug.

Raisul wasaare Xasan Cali Kheyre ayaa markiisii ugu horeysay booqday Galmudug asagoo ka dagay caasimadda maamulka wuxuuna kulan la qaatay madaxda Ahlusunna iyo wasiirka arimaha gudaha ee dowladda dhexe, kulankaas intiisa badan waxaa looga hadlay doorashada la filayo inay ka dhacdo guud ahaan Galmudug oo xilliga loo qabtay inay madaxweyne doortaan maalmo naga xigaan.

Xasan Cali Kheyre intuusan ka tagin Dhuusamareeb waa in uu Ahlusunna meel wax la dhigaa kana dhaadhiciyo sidii ay uga soo dabci lahaayeen mowqifkooda mayal adayga ah ee mar walba meel ku dhagnimada ah una diyaar garoobaan tanaasul si loo badbaadiyo wadajirka reer Galmudug.

Intaas kadib Xasan waa inuu Cadaado usii gudbaa lana kulmaa Xaaf oo ka wada hadlaan xaaladda taagan iyo sidii looga gudbi lahaa muranka jira, waa inu si dabacsan oo aysan ka muuqan xoog sheegasho iyo kibir odayga uu ula hadlaa uuna dareensiiyaa inuu masuul yahay, sidoo kale waxaa looga fadhiyaa raisulwasaaraha inuu ka qanciyo dhammaan wixii tabashooyin ah oo dowladdiisa loo qabo kana gar baxaa Xaaf waa haddii uu rabo inuu ka shaqeeyo danta Galmudug.

Wasiirka Arimaha Gudaha iyo federaalka Cabdi Maxamed Sabriye safarkiisa Dhuusamareeb wuxuu furay albaab xirnaa oo ay adkayd si in furo wuxuu sabab u noqday in Galmudug afkooda ay kasoo yeerto in doorasho ay diyaar u yihiin ayadoo waayahaanba lagu kari la’aa doorasho, wuxuu sidoo kale sabab u noqday in Xaaf Dhuusamareeb ka barokaco sababtuna waxay ahayd in wasiirku uu la hadlay Ahlusunna halkii uu la hadli lahaa madaxweyne Xaaf,

In Ahlusunna lala hadlo walibi magalaada Dhuusamareeb ayadoo xaaf uu gees magaalada ka joogo waxay hoos u dhigtay maqaamkii madaxweyne Xaaf waana sababta u horseeday inuu dhuusamareeb iskaga tago, haddaba wasiir Sabriye waxa la gudboon inuusan go’aan ku qaadan heshiiskaas

Waxaa kaloo habboon inuu warqaddii uu soo saaray ee uu ku sheegay in doorashu ay ka dhacayso Dhuusamareeb uusan dhaqan galin illaa Galmudug dhexdeeda ay iska fahmaan go’aan midaysanna ay ka qaataan halka ay ka dhici doontu doorashadu.

Waxaa iisoo haray Xildhibaanada labada aqal ee cadaado tagay oo dhammaantood ah ragii laga soo doortay deegaanada kala duwan ee Galmudug waa inay muruqooda iyo maskaxdooda isugu geeyaan sidii la isugu soo dhawayn lahaa Xaaf, Ahlusunna iyo dowladda federaalka ah, ma haboona inay uga faa’iidaystaan mucaaradnimo arrintana sii dhabqiyaan meesha ay joogto meel kasii fogna geeyaan.

Wixii ay Cadaado kala soo laabtaan ayaa buugga ugu qormi doona samaan iyo xumaan dadka ay matalaana isha ayay ku hayaan waxa ay halkaas ka samaynaayaan haddaba ha fiiriyaan danaha shacabka daallan ee deeganka iyo mustaqbalka halkii ay berri ku laaban lahaayeen ama doorasho u doonan lahaayeen.

Galmudug oo hagaagta sababteedana ay ayagu leeyihiin abaal weyn ayaa looga hayn doonaa waxayna ku qormi doonaan baal dahabi ah haddiise dhinaca kale ay u shaqeeyaan oo fowdo iyo is faham waa’ ay soo kala dhex dhigaan Galmudug saamaynteeda dhinacooda ayay kasoo gaari doontaa waana u sharaf dhac.

2   Madaxda Galmudug

Madaxweyne Xaaf cidina kuma qasbin inuu Ahlusunna la heshiiyo, dadaal iyo odaynimo ku jirta ayuu arintaas ugu dhaqaaqay waana ogayn oo waa ka miro dhaliyay inkastoo si fudud uu Cadaado ku lumiyay haddana fudaydkii uu Dhuusamareeb ku aaday ayuu uga soo tagay, si kastaba ha ahaatee meesha xaaladdu hadda joogto waa dhawdahay haddaan madax adayg iyo isla weyni aan la adeegsan.

Xaaf asagaa hadda Galmudug madaxweyne ka ah masuuliyadna ka saran tahay inuu meel wax laga sii wado karo ka tago, waa inuu doorasho diyaariyaa, in kastoo uu sheegay in doorashadu Cadaado ka dhacayso haddana dood iyo wada hadal ayaa ka furan, go’aankiisu yuusan noqon mid lagama laabtaan ah.

Tan kale ee Xaaf laga rabo si Galmudug dadkeedu aysan uga harin dadyawga maamulada kale ayaa ah inuusan isi soo sharixin sababtoo ah dadka uu la shaqayn doono waa dadkii uu horey ula shaqayn waayay ee uu meel kasta ka sheegay inay dhibaato ku yihiin maamulkiisa gadaal ay u dhigeen.

Ahlusunna waa in ay kasoo dabcaan go’aankooda ah in doorashadu ka dhacdo Dhuusamareeb go’aankana uga dambeeyaan wasaaradda arimaha gudaha wixii lagu wada heshiiyana ay ogolaadaan waa haddii rabaan Galmudug midaysan

Gunaanad

Xalka  ugu sahlan ee Galmudug waa in miiska wada hadalka lasoo fariisiyaa dhammaan inta ay quseyso xaaladda cakiran ee maamulka xal kama dambeys ahna ay ku heshiiyaan ayagoo ka fiirinaaya aayahooda, waa in sidoo kale wada hadalka iyo aayo ka talinta Galmudug laga qayb galiyaa dowladda dhexe ayna kusoo biirisaa fikirkeeda iyo sidii lagu hagaajin lahaa maamulka.

W/Q Mohamed Deeq Taako

Deeqaxmad15@gmail.com

Galmudug Khilaafkii La Haray Khibrad Haka Barato

Astaanka Galmudug

Maamulka Galmudug waa maamulka labaad ee ugu cusub dhammaan maamulada dalka ka jira waa markii laga hadlaayo inta sano ay jirsadeen, maamulka Hirshabeelle kaliya ayaa ka dambeeyay, dhanka kale maamulka Galmudug waa maamulka ugu badan tirada qabaa’ilka daga waa illaa iyo 11 qabiil waxayna dhammaan wada dagaan Mudug iyo Galgaduud.

Dhul ahaan deegaanada Galmudug waa hal gobol iyo bar, gobolka Galgaduud oo dhammaystiran iyo gobolka Mudug oo laba degmo iyo bar ah (Xaradheere iyo hobyo iyo qayb Galkacyo ah) inkastoo lagu murmay sharci ahaanta maamulkaas laakiin dowladdii xilligaas jirtay ee uu madaxweynaha ka ahaa Xasan Sheekh Maxamuud waxay u aqoonsatay maamul goboleed dhamays tiran.

Laga soo billaabo markii la doortay madaxweynihii ugu horeeyay ee Galmudug Cabdikariim Xuseen Guuleed Sanadkii 2015 illaa xilligaan wax horumar ah oo la taaban karo oo uu maamulkaas gaaray mar jiraan waxaana loo sababayn karaa laba arrimood oo is biirsaday midkoodba hasii xoog badnaadee, labada arrin ee la haray Galmudug waa khilaaf maamulka dhexdiisa ah ama mid kala dhexeeya dowladda dhexe iyo qarash la’aan soo wajahday maamulka maadaama uusan haysan meel daqli ku filan uu kasoo galo.

Khilaafka:

Laga soo billaaob markii madaxweyne Xasan Sheekh uu ku dhawaaqay in doorasha Galmudug qabsoomi doonto uuna sheegay in caasimadda maamulka iyo xarunta doorashadu noqonayaan magaalada Dhuusamareeb ee caasimadda gobolka Galgaduud waxaa billawday Khilaaf soo kala dhex galay maamulka Ahlusunna oo saldhiggiisu ahaa magaalada  Dhuusamareeb.

Muranka ugu badnaa waxa uu ka jiray maamulka Ahlusunna oo dowladda ku xiray shuruudo badan oo dowladda ku adkaaday inay fuliso, maadaama Ahlusuuna ay dagaalo badan la gashay Alshabaab ugu dambeyna ay ku guuleysatay inay ka saarto Dhuusamareeb iyo Guriceel waxay dowladda soo hordhigtay shardi ahaa in ay celiso qarashaadkii ku baxay dagaalkii ay la gashay Alshabaab,  laakiin lacagtaas dowladdu waa ka dhaga adaygtay inay bixiso lacagtaa waana salka khilaafka dowladda iyo Ahlusunna meesha uu ka bilowday.

Kulamo badan oo ka dhacay magaalada Dhuusamareeb waxaa la isku dayay in kooxda Ahlusuuna lagu qanciyo inay ka qaybgasho kulamada ka dhacaya magaalada Cadaado laakiin waxay ku adkeysteen inaysan ka qayb gali doonin shirkaas waxayna si gooni ah ugu dhawaaqeen maamul kale oo fadhigiisu noqon doono  magaalada Dhuusamareeb.

Ayadoo Ahlusunna ay maqan tahay ayaa loo dareeray doorashada madaxweynenimo ee Galmudug, inkastoo ay kasoo qayb galeen musharixiin kasoo jeeda Guriceel iyo dhuusamareeb oo laga yaabi lahaa inay sabab u noqdaan soo caro celinta kooxda Ahlusunna haddana kuma aysan guulaysan xilka ugu sareeya ee maamulkaas

Laga billaabo 4ta Luulyo 2015 oo ahayd maalintii Cabdikariin Xuseen Guuleed uu ku guuleystay madaxweynaha waxaa kala xirmay waddo kasta oo ay kusoo dhawaan lahaayeen ahlusunna maddaama hammi uga jiray sidii ay hogaanka maamulka u noqon lahaayeen.

Intii kala xirnaantaas jirtay waqti dheer ayaa lasoo gudbay wali maamulkii Galmudug waxaa caasimad ku-meelgaar ah u ah magaalada Cadaado, waxaa billaabatay soo xulistii xildhibaanadii ka mid noqon lahaa Federaalka dhamaan reer Galmudugna waxay isugu tageen Cadaado waxaana soo dhamaatay doorashii xildhibaanada inkastoo musuq badan iyo wax is dabamarin badan ay meesha ka dhacday. Xaaf waxaa uu u tartamay xildhibaannimo, markii uu waayey waxaa uu raadiyey kursiga madaxweynaha Galmudug

Waxaa dhawr mar magaalada Cadaado lagu qabtay shirar ay yeelanayeen xildhibaanada maamulka oo ay uga soo horjeedeen madaxweynihii xilligaas Cabdikariim Xuseen una muuqday shirar gadaal laga xiiraayay, ugu dambeyn waxaa mooshin laga keenay madaxweyne Guuleed.  Janaayo 2017 ayaana codka kalsoonida loo qaaday oo 53 xildhibaan oo kulanka kasoo qayb qalay ay sheegeen inayn kala laabteen kalsoonida sidaasna uu ku dhacay madaxweyne Cabdikariim Xuseen Guuleed

Cabdikariin Xuseen ayaa lagu eedeeyay inuu maamulka habsaamiyay oo ussan wax qabad la imaan muddadii uu madaxweynaha ahaa waxaa sidoo lagu eedeeyay in uu saldhig ka dhigtay magaalada Muqdisho halkii la rabay inuu ku shaqeeyo deegaanna ka dhigto magaalada Cadaado, Cabdikariin Xuseen markii hore waa diiday codka baarlamaanka  ee kalsooni kala noqoshada laakiin bishii Febraayo ayuu ku dhawaaqay inuu is casilay sababo la xariira caafimaadkiisa,

Maarso 2017 isla baarlamaankii ayaa doortay Xaaf oo markii hore xil ka qaadista Cabdikariim soo abaabulay, doorashiisii kadib Madaxweyne Xaaf wuxuu billaabay inuu shaqeeyo sidii maamulkiisa u raadin lahaa Ahlusunna oo heshiis ula gali lahaa waxaana billowday in loo kala dabqaado maamulkiisa iyo kii Ahlusunna oo ugu dambeyn waxay heshiis kusoo kala saxiixdeen dalka Jabuuti kadibna waxaa lagu casuumay magaalada Muqdisho si heshiiska loo dhamaystiro kulankaasna waxaa goobjoog ka  ahaa Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo.

Heshiiskaas hadduu dhacay oo la is fahmay waxaa lagu qasban yahay in markaan loosoo guuro magaalada Dhuusamareeb oo markii hore looga maqnaa is faham waa’ga ka dhexeeya Galmudug iyo Ahlusunna laakiin soo guuridda maamulka wuxuu keenay caqabad kale oo reer caado iyo maamulkii galmudug ayaa khilaaf soo kala dhex galay, laba arin oo ugu weynayd waxay ahayd in ballanqaadyada Ahlusunna loo sameeyay ay ahaayeen ka badbadis iyo in caasimadda dhuusamaeeb loo wareejiyo tashi la’aan.

Khilaafka cadaado wuxuu majaha dhooqo u galiyay Galmudug oo markii hore aan waxqabad lahayn laakiin ka talinaysay dhul ballaaran madaxweyne Xaaf waxaa loo diiday in Cadaado uu  tago ama xataa safar kusoo maro, Xaafna wuxuu toos isugu dhiibay Ahlusunna oo saldhig ayuu Dhuusamareeb ka dhigtay in kastoo marmar safar circa ah uu Gaalkacyo ku tagaayay,

Khilaafkii waa sii xoogeystay waxaa laba u kala jabay Baarlamaankii, Wasiiraddii iyo madaxdii sare ee dowladda, kulamo ka kala dhacay Cadaado iyo Dhuusamareeb waxaa la sheegay in xilka laga qaaday Xaaf iyo kuwo kale oo Guddoomiyaha Baarlamaanka Gacal Casir ama madaxweyne ku xigeenka Carabeey xilka looga qaaday in kastoo dowladda lagu eedeeyay inay qilaafka sii hurisay haddana madaxdu marna uma bisleyn inay tanaasul sameeyaan.

Hadda waxaa la joogaa Dhuusamareeb Khilaafkii soo jiitamaayay wuxuu ka dhex taagan yahay Ahlusunna iyo madaxweyne Xaaf, wasiirka arimaha gudaha oo dhuusamareeb tagay ayaa Ahlusunna la kulmay wada hadalna la galay madaxda ugu sareysa Ahlusunna, isfahamkaasna wuxuu nabar ku noqday madaxweyhe Xaaf.

Madaxweyne Xaaf oo ka carooday in Ahlusunna ay dhinac orodo heshiisyana ay dowladda la gasho ayaa isaga soo tagay magaalada Dhuusamareeb wuxuu ku laabtay magaalada cadaado oo markii hore u ahayd xaruntiisa ku-meelgaarka ah kahor intuusan dhuusamareeb usoo wareegin.

Xaaf waxa uu soo saaray warqad uu ku sheegay in maamulkiisu ogol yahay doorasho iyo inuu soo afjarmay khilaafkii kala dhexeeyay dowladda dhexe, wuxuuna ku baaqay in doorashadu ay ka dhacdo cadaado maadaama aan la isku halayn karin Dhuusamareeb iyo Ahlusunna oo heshiiskii uu la galay uu burburay.

Warqad kale oo ay soo saartay wasaaradda arimaha gudaha waxay sheegeen in doorashada Galmudug lagu qaban doono magaalada dhuusamareeb. Haddii Cadaado doorashada loo aado waxaa la weyn doonaa ahlusunna haddiise dhuusamareeb lagu qabto waxaa meeshaas isugu imaan doona Ahlusunna oo kaliya maadaama reer Cadado iyo Xaafba aysan soo socon.

Gunaanad

Ayadoo aan la isku keenin Ahlusunna iyo Xaaf oo doorasho loo dhan yahay aan la qaban haddii doorasho dhacdo Khilaaf waji cusub leh ayaa soo siyaadi doona maahane maamul Galmudug oo dhan ka shaqeeya kama soo bixi karon, waxaana dib usoo laaban doona kala go’ii Ahlusunna iyo Galmudug.

Waxaa ii muuqata in xaaladdu hadda joogto meel wax laga qaban karo maadaama Ahlusunna iyo Xaaf labaduba ogol yihiin doorasho laakiin meeshii lagu qaban lahaa kaliya muranku ka jiro, dowladda dhexe kaalinteeda hadda ayaa loo baahan yahay, haddii ay si masuuliyad ku jirto u wajahaan arrinta oo dhexdhexaadnimo iyo masuuliyad iska saaraan xal waara ayaa loo heli karaa laakiin haddii ay noqoto doorasho un qabta madaxweyne maqaar saar ah waa la dooran doonaa laakiin maamul shaqeeya kasoo bixi mayo

Galmudug waxay haysataa inay laba kala doorato, waa mide inay meel isugu yimaadaan oo heshiis wada gaaraan maamul loo dhan yahayna soo dhistaan ama inay sidii horeba ay u ahaayeen madaxweyne feer iyo faralaab ah doortaan khilaaf iyo qoqobnaanna ku jiraan

W/Q: Maxamed Deeq Taako

Deeqaxmed15@gmail.com

Dal Aan Gacanta kugu Jirin Go’aankiisa Ma lihid

Laga soo billaabo bishii June ee sanadkaan waxaa khilaaf xoogan soo kala dheh galay dowladdaha sucuudiga iyo Qatar khilaafkaas oo markii dambe keenay in Sucuudiga iyo Emaaraatku xiriirka u jaraan dowladda Qatar, sidoo kale waxa ay sucuudigu  dowladaha saaxiibka yihiin ku cadaadinayeen in ay ayaguna la saftaan dowladda sucuudiga oo dowladda Qatar meel looga soo wada jeeysto

Dowladaha sucuudiga la saftay xilligaas waxaa ka mid ah Imaaraatka, Baxreyn, Masar, Jabuuti iyo wadamado markii dambe dagaal uga oo biiray, xilligaas waxaa Qatar lagu eedeynayay inay taageerto argagixisada ayadoo markii dambe waddamo badan ay arintaas kasoo hor jeesteen kuna tilmaameen mid lagu gardaraysanayo Qatar.

Dowladda sucuudigu waxa ay ku dadaalaysay in Soomaaliya ay ku biirto safka Sucuudiga ayagoo aad ugu kalsoonaa in Soomaalidu aysan diidi karin dalabka sucuudiga, oo horay ayey taageero u siiyeen markii ay isku dhaceen dowladda Iiran ayadoo dowladdii xilligaas jirtay ee uu hogaaminaayay madaxweyne Xasan Sheekh ay xiriirka u jartay dowladda Iiran waxayna dalka ka saartay safiirkeedii Soomaaliya waxayna sidoo kale cayrisay hay’ado samafal oo dalka joogay.

Kalsoonida noocaas ah ayagoo haysta ayay Soomaaliya ka codsadeen inay xiriirka u jaraan dowladda Qatar laakiin waxaa dhacay arin ay qaadan qaayeen, warqad kasoo baxday wasaaradda arimaha dibadda waxaa lagu sheegay in Soomaaliya ay dhexdhexaad ka tahay arinta muranka carabta ayna ka qaybqaadanayso sidii lagu hesheesiin lahaa waddamadaas, waxa ay ka codsadeen ururka jaamacadda carabta iyo urur weynaha islaamka inay si degdeg ah arintaas wax uga qabtaan.

Laakiin sucuudiga iyo Imaaraatka oo arintaas u cuntami la’dahay waxay isku dayeen in ay badalaan go’aanka Soomaaliya ee dhexdhexaadnimada ah, sida la sheegay $80 milyan ayaa loosoo bandhigay dowladda Soomaaliya si ay u badasho go’aankeeda xariirkana ugu jarto Qatar.

Arimaha kale ee Soomaaliya lagu cadaadinaayay waxaa ka mid ahaa in lagala laaban doono mashaariic horumarineed haddii ay ku adkaysato go’aankeeda dhexdhexaadnimo, sidoo kale waxaa Muqdisho kasoo dagay wafdi uu hogaaminaayay wasiirka arimaha dibadda Qatar Sultan Bin Saad Al-Muraikhi, asagoo dowladda ku amaanay go’aankeeda iyo sida ay u muujisay inay u madaxbannaan tahay go’aanadeeda masiiriga ah.

Wixii xilligaas ka dambeeyay dowlada Sucuudiga iyo Imaaraatku waxay arintii u weeciyeen maamul goboleedyada dalka ka jira si cadaadis ay ugu saaraan dowladda dhexe inay taageerto Sucuudiga, waxay cilad ka dhiganayeen in Sucuudiga iyo Soomaaliya uu ka dhexeeyo xiriir soo jireen ah iyo in sucuudigu waligiis soo garab taagnaa umadda Soomaaliyeed sidaas darteedna aan la barbar dhigi karin dowladda Qatar oo dhawaan gal ku ah Soomaaliya wax la taaban karana aan dalka ka qaban.

Laakiin madaxda dalka ugu saraysa waa iska dhagatireen codsiyadii uga imaanayay maamul goboleedyada illaa markii dambe uu maamul kasta soo saaro warqad uu ku sheegayo inuu taageersan yahay sucuudiga iyo Imaaraatka go’aanka dhexdhexaadnimada ah ee dowladdu ay qaadatayna uu ahaa mid qaldan oo maamul goboleedyada iyo shacabka ay matalaanba aan lagala tashan.

Waxaa sidoo kale warqado is daba joog ah ay kasoo bexeen madaxweyneyaasha maamul goboleedyada marka laga reebo Madaxweynaa Jubbaland oo aan wali cadeysan go’aankiisa ku aadan muranka carabta,  warqadahaas oo dhamaan taageersanaa dowladda sucuudiga ayadoo sidoo kale warqadaha kasoo baxay maamulada qaar ay isku ekaayeen taas oo dhalin karta shakiga ah in hawshu dhan tahay mashruuc isku xiran

Go’aanadii maamul goboleedyada iyo taageeridoodii sucuudiga waxaa ay keentay kala go’ siyaasadeed oo u dhexeeya madaxda maamuladda iyo Dowladda dhexe waxaa meesha laga saaray madaxweynihii hore ee maamulka Hirshabeele waxaana loo aanaynayaa barbar istaagii uu Sucuudiga u muujiyay.

Waxaa sidoo kale hadda uu qalqal siyaasadeed ka taagan yahay maamulka Galmudug khilaafkaas oo la xariira markii ay soo saareen warqadda taageerada loogu muujiyay sucuudiga oo haddana uu madaxweyne xaaf u safray Imaaraatka, waxaa go’aankaas kasoo horjeeystay madaxweyne ku xigeenta iyo xildhibaanada qaar.

Madaxweynaha oo safar uga soo baxay Dubai oo Hargeysa soo maray ayaa saacado halkaas ku xanibnaa kadib markii diyaaraddii soo qaadi lahayd oo uu kireysay Muqdisho saacado lagu daahiyay sida uu madaxweynuhu sheegayna ay dowladda Soomaaliya ka dambeysay arintaas oo uu ku sheegay faragalin lagu haayo maamulkiisa.

Xiriirka maamulka Galmudug iyo dowladda ayaa hadda meel xun maraya, waxaa sidoo kale Qatar ku jira amniga maaamulkaas ayadoo madaxweyne ku xigeenka iyo guddoomiyaha baarlamaanka Xabsi guri la galiyay kadib markii laga dareemay inay kasoo horjeedaan siyaasadda maamulkaas iyo go’aanka taageerada loogu muujiyay dowladda sucuudiga, Waxaa sidoo kale soo baxayday in qaar ka mid ah baarlamaanka Galmudug ay xilka ka qaadeen madaxweyne Xaaf waxayna sheegeen in 54 xildhibaan oo kulanka fadhiday in 52 kamid ah ay u codeeyeen in xilka laga qaado sidoo kale xildhibaano kale ayaa arintaas kazoo horjeestay,

Dadaal kasta oo dowladda samayso iyo go’aan kasta oo ay qaadato ma shaqayn karo maadaama dowlad goboleedyadu ay wadanka maamulaan, waa in dowladdu ay go’aanada ka qayb galisaa madaxweyneyaasha maamul goboleedyada haddii kale waxaa dhici karta inay ku andacoodaan dadka aan matalno iyo deegaankeenaba dani uguma jirto sida haddaba dhacday ee arinta dhexdhexaadka laga noqday muranka waddamada carabta.

Gunaanad

Soomaali waxay ku maahmaahdaa inta aadan falin ka fiirso, dowladduna waa inay tashi badan iyo ka dhaadhicinta madax goboleedyada  ku dadaashaa inta aysan arin ku dhaqaaqin haddii kale caqabad meel xun gaarta ayaa ka dhici karta, sida in maamul goboleedyadu ay dowladda ka dhinac hadlaan ama in ay xariirkaba u jaraan sidii ay yihiin dowladda la siman oo kale.

Haddaba qormadayda gaaban ee Dal aan gacan kuugu jirin Go’aankiisa malihid waxaan kusoo koobayaa in dowladdu ay aad uga feejignaato arinta go’aan kali qaadashada mar kasta ay ku eedeeyaan maamaul goboleedyadu, oo ay ka talo galiso maadaama wadanka maamulkiisa ay qayb ka yihiin ayna yihiin qayb ka mid ah dowladda.

W/Q: Maxamed Deeq Taako.

Email: deeqaxmad15@gmail.com

Xaaladda Taagan Iyo Xeeladda Xildhibaannada

Xubnaha golaha shacabku waa sharci dejiyeyaal loo doortay soo saaridda sharciyada dalka lagu maamulayo iyo sidoo kale dabagalka sharciyadaas, waxa ay baaritaan ku sameeyaan in sharciyadii ay soo saareen la dhaqan-galiyay iyo in laga gaabiyay, waxaa ay hubiyaan in tillaabooyinka siyaasadeed iyo midda sharci ee ay samaynayaan golaha fulintu ay yihiin kuwo waafaqsan sharciga iyo sidii dhammaan dowladda looga dhigi lahaa mid sharci sax ah ku shaqaysa taasina waa midda ugu muhiimsan ee baarlamaan loo sameeyay.

Shir kasta oo baarlamaanku fariisto waxa laga fillaayo waa in uu kasoo baxo wax dani ugu jirto dalka waa in si masuuliyaddi ku dheehan tahay loo doodaa waxna la isaga dhaadhiciyaa kadibna loosoo saaraa go’aan mideysan ayna faaiido ugu jirto dhammaan dadka soomaaliyeed.

Sida aan ku hayno sooyaalka Baarlamaanka Soomaaliyeed wali ma dhicin in xubnaha golaha shacabku inta fariistaan kulan ka mid ah kalfadhigooda ay si nabada ku doodaan ayna cod u qaadaan mooshin markaas taagan, waxaa caado u noqotay inay labo u kala jabaan oo ay haddana buuq iyo qaylo sameeyaan ayadoo koox waliba ay rabto in go’aankoodu uu shaqeeyo.

Sida uu qabo sharcigu waa in cod lagu kala baxaa oo kooxdii laga tiro batto ay u hoggaansanto sharciga ayna ku qanacdo natiijada laakiin taas badalkeeda waxay baarlamaankeenu muran iyo sawaxan ka dhex abuuraan xarunta lagu shiraayo ayadoo mararka qaar uu dhaco qacan ka hadal sida la wada ogsoon yahay.

Qalalaahisii Baarlamaanku sameeyay

1. Dhacdadii Nairobi: 2005tii ayaa dagaalkii ugu horeeyay ka dhex dhacay baarlamaanka kadib markii la isku fahmi waayay cod u qaadidda in ciidamo shisheeye oo ka socda waddamada dariska ah ama loo yaqaan waddamada safka hore dalka la keeno meeshaas waxaa ka dhacay dagaal kuraastii xildhibaanadu ku fadhiyeen iyo Ulo la isla dhacay oo qaar ka mid ah dhiig laga keenay, waxay ahayd arin lala yaabay kuna cusbeyd dalka waxayna noqotay hadal hayntii xilligaas.
2. Mooshinkii Cabdiwali Sheekh Axmed: kadib markii uu khilaaf xoogan soo kala dhex galay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Raisulwasaarihii xilligaas Cabdiweli Sheekh Axmed ayaa la diyaariyay mooshin kalsoonida loogala laabanaayo raisulwasaaraha waxaana arintaas soo abaabulay xildhibaano madaxweynaha la safnaa oo rabay in xilka laga tuuro Cabdiweli Sheekh.

Kulankii baarlamaanka markii la isugu yimid lana filaayay in doodii la billaabo ayaa xildhibaanadii taageersanaa raisulwasaaraha waxay billaabeen buuq, waxay soo qaateen firinbiyo ayagoo yeerinaya markasta oo qof uu hadlaba waa la arkay sawiro laga soo qaaday baarlamaanka dhexdiisa ayadoo bariis lagu cunaayo halka xildhibaano lasoo sawiray xildhibaano madaxa soo saartay cabitaan.

Intii buuqaas uu socday waxaa dhawr maalin la xaday oo la jeexjeexay buuggii saxiixa ee lagu ogaan lagaa xubnaha jooga tiradooda arintaasna waxay ahayd in aan la ogaan inta joogta iyo in kooramku uu buuxo si looga baaqdo cod loo qaado raisulwasaarha taasina waxay ahayd xeelad ay dejiyeen xildhibaano tiro yaraa oo taageersanaa raisulwasaare Cabdiweli Sheekh oo ogaa in laga cod badin doono hadday ogolaadaan cod u qaadid.

Xildhibaanada mooshinkaas kasoo horjeeday waxay ku doodayeen

1. In raiisulwasaare Cabdiweli Sheekh laga qaldanaa dooduna ay ku billaabatay markii uu xilka ka qaaday asaasimihii hay’adda nabad sugidda Sanbalaalshe taasina ay ahayd sababta ay madaxweynaha isugu dheceen
2. Waxaa kaloo marmarsiiyo ay xildhibaanadu ka dhiganaayeen in xildhibaanada laaluush la siiyay si ay kalsoonida kala laabtaan raisulwasaaraha waxay warqad kusoo qorteen “ u code lacag” oo ay klaa jeedeen lacag ayaa qaadateen ee codka siiya lacagta. 

3. kulankii 9.9.2017: kulankii baarlamaanka ee la sugaayay in looga doodo dhiibistii Qalbidhagax iyo go’aankii golaha wasiiradu ka qaateen ururka ONLF ayaa kusoo dhamaaday guul daro kadib markii koorumkii buuxsami waayay. 

Sababaha keenay koorum la’aanta:

1. wadooyinkii oo xirnaa: Waddooyinka muhiimka u ah soo gallidda golaha shacabka ayaa la xiray sababo lagu sheegay madaxweynaha oo booqasho ku tagaayay xarun ciidmada lagu tababaro oo ku taala xero agoon ee degmada Hodan, mudaneyaasha baarlamaanka waxaa ku adkaatay inay xilligii loogu talo galay soo xaadiraan sababo lala xariiriyay baaritaanka waddooyinka oo said ahaa iyo meelaha qaar oo aan la ogolayn maritaanka,

Xildhibaanada qaar ayaa waddo xirashada ku micneeyay mid ku talo gal ahayd oo la rabay in la baajiyo kulankii baarlamaanka si aysan xukuumaddu cadaadis ugala kulmin.

Sida hadal hayntu ahayd waxaa la filaayay in mudanaashu ay mooshin ka keenayaan xukuumadda uu horkacayo Xasan Kheyre taas oo ka dhalatay xildhibaanada qaar oo ka carooday arintii dhiibista Qalbidhagax.

2. Xildhibaanada oo aan xasiisin: kadib markii xildhibaanadu ay soo xaarideen ayna soo fariisteen golaha shacabka waxay ahayd in mid waliba uu saxiixo buugga laakiin xildhibaano la sheegay inay u badnaayeen kuwa xukuumadda ka tirsan iyo kuwo kale oo taageersan ayaan buugga saxiixin si ay u yaraato tiradu kooramkuna uusan u buuxsamin tirade buugga saxiixday ayaa noqotay 104 laakiin tiro intaas ka badan ayaa meesha fadhiday.

Haddaba arinta ah sharci darada ay ku dhaqmayaan xildhibaanu ayaa noqotay mid ay caado ka dhigteen oo haddii dantooda aysan arkin ay sharciga daba maraan waliba ma dhicin in xildhibaano laga qaado wax tillaabo ah sida kuwa iska maqnaada amar fasax la’aan ama kuwa buuqa iyo rabshadaha ka sameeya baarlamaanka dhexdiisa.

Doorashadii baarlamaanka ee 2017 oo ay shacabku soo doorteen xildhibaanada ayna soo bexeen qaar badan oo dhallinyaro ah wali wax isbedel ah ma muuqdo waxaa socda dhaqamadii looga bartay baarlamaanka oo ahaa mooshin soo laalaabta iyo koorum la’aan mararka qaar uu fadhigu u baaqdo.

Dhacdooyinkii Is Xigxigay Iyo Falcelin Aan Laga Fiirsan

Mohamed Deeq Taako

Laga soo billaabo 8-dii Febraayo markii la doortay madaxweyne  Maxamed Cabdullahi Maxamed Farmaajo,  dadweynuhu waxa ay u muujiyeen taageero weyn kana badan intii ay u hayeen madaxweyneyaashii iyo dowladihii isaga ka horeeyay,  waxaa muuqatay ifafaalo nabadeed iyo dowlad jecli, dadku si niyad ah ayay dowladda ugu hanweynaayeen taas oo dowlado badan oo dariska ah feejignaan iyo cabsi galisay.

Madaxweynuhu wuxuu sheegay in muhiimadda koowaad uu siin doono sidii ciidamada qaranka loo dhisi lahaa,  ciidadama nabad ilaalinta ee AMISOM-na loo saari lahaa taasna waxa ay noqotay tillaabo mar kale beesha caalamka iyo wadamada ciidamadoodu ay Soomaaliya joogaan ay walwal iyo taxadar ka muujiyaan.

Mar kale madaxweynaha ayaa ku dhawaaqay in dowladdu ururka Al-shabaab ay weerar ku qaadi doonto ayna billaabi doonaan hawlgal ka dhan ah xarakada,  taasina waxay keentay in qaraxyo iyo dilal intii hore ka badan ay ka billowdaan magaalada Muqdisho.

Ayada oo Dowladda ay ku xeeranyihiin xaalado kala duwan oo ka heysta dibadda iyo gudaha ayaa waxaa hal mar dhacay dhacdooyin is xigxigay kuwaas oo saameyn weyn ku yeeshay siyaasadda dalka oo weliba keenay in shacabkii badnaa ee taageersanaa Farmaajo qaarkood ay mucaarad noqdaan, waxaa kaloo baarlamaakna dhexdiisa ka billowday nuxnux muujinaysa in dowladda aan sidii hore loola dhacsanayn.

Dhacdooyinkii ugu waaweynaa ee dowladda gilgilay waxaa ka mid ahaa:  

1. Dhacdadii Bariire: 24kii bishii sideedaad subax Jimce ah waxaa hawl ay qaadeen ciidamada Soomaaliyeed oo taageero ka helaya kuwo Maraykan ah lagu dilay 10 qof oo rayid ahaa oo isugu jiray ganacsato iyo caruur reer Bariire ah, hawlgalkaas markuu soo idlaaday ciidamadiina ay soo laabteen ayaa wasiiro ka tirsan dowladda waxay baraha bulshada ku soo qoreen in dadka la dilay ay ahaayeen Alshabaab oo aan dad rayid ahna wax ku gaarin halkaasi.

Waxaa sidoo kale baraha bulshada fikir kaas ka duwan soo dhigay qaar ka mid ah xildhibaanada baarlamaanka oo eedeyn kala duldhacay wasiirada qaarkii dadka la dilay ku sheegay Alshabaab waxayna waliba ku hanjabeen in ay la xisaabtami doonaan.

Waqti kadib ayaa hadana isla wasiiraddii waxay soo qoreen in warkii hore uu qalad ahaa ayna soo ogaadeen in dadka la dilay ay shacab ahaayeen, waxaana sidoo kale xafiiska Raisulwasaare ku xigeenka kazoo baxday warqad wasiirada looga mamnuucayo inay arimaha siyaadda ee xasaasiga ah u adeegsadaan baraha bulshada ogolaansho la’aan.

2. Codsiga ciidamada Mareykanka: Warqad ka soo baxday xafiiska wasaaradda arimaha dibadda ayaa safiirka Mareykanka ee dalka Soomaaliya Mr. Stephan Schwartz looga codsaday in dalkiisu uu ciidamo u soo diro Soomaaliya si ay uga taageeraan la dagaalanka Alshabaab iyo ururka ISIS. Warqadda waxaa lagu sheegay in ururadaas ay dhul cusub qabsadeen ayna rabaan in Yuuraaniyamka Soomaaliya ay u dhoofiyaan dalka IRAN arintaas oo wax cadeyn ah aan loo hayn.

In ciidamado shisheeye la codsado ma ahan arin fudud waa go’aan u baahan in ay ansixiyaan baarlamaanka Soomaaliyeed laakiin wax faahfaahin ah oo dheeri ah lagama haayo iyo cidda ku dhalisay wasaaradda in ay warqaddaas dirto iyo waliba cidda la og intaba laakiin waa arin culus oo haddii ay suurtowdo yeelan karta saameyn ballaaran.

3. Qalbi Dhagax: Cabdikariim Sheekh Muuse oo loo yaqaanay qalbi-dhagax kana tirsanaa Jabhadda xoreynta Ogaadeeniya ee loo yaqaan ONLF kahorna ka tirsanaa ciidama qaranka ayaa 23ka Agoosto laga soo qabtay magaalada Gaalkacyo waxaana loosoo doofiyay magaalada Muqdisho laguna wareejiyay dowladda federaalka ah, ayadoo haddana laga sii dhoofiyey magaalada Muqdisho laguna wareejiya dowladda Ethiopia.

Wareejina Col. Qalbidhagax waxaa ka dhashay xaalad kacsananaan, Baarlamaanka ayaa billaabay inay kulamo deg-deg ah yeeshaan ayagoo ka carooday sida fudud ee loo dhiibay muwaadinkaas Soomaaliyeed, waxaa sidoo kale baraha bulshada qabsaday dadweyne taageersan go’aanka lagu dhiibay Qalbidhagax oo u arkaayay inuu yahay Ethiopian dalkiisa dambi ka galay dibna loogu celiyay.

Laakiin waxaa intaas oo dhan ka saameyn badnaa inta badan shacabka oo baraaha bulshada ku harqiyay sawirada Qalbidhagax oo ay taageero aad u wayn u muujinayeen, familkiisa oo wareysiyo laga soo duubay ayaa sidoo kale barbay socday.

Waxyaabihii ugu saameynta badnaa ee waxay ahayd Hashtag loogu magic daray #BringBackQalnidhagax ama               #Qalbidhagax_Dib_Usoo_celi dad badan ayaa isticmaalayay wuxuuna can ka noqday Soomaalida dhexdeeda.

Hadalheyntaas iyo mucaaraddo cusub ayay dowladddu dareentay laakiin wax hadal ah ma aysan samayn meel talo laga billaabo ayaa la raadinayaa, waxay ogaatay in arinta qalbi-dhagax ay ku waayeen shacab badan oo taageersanaa mucaaradkoodii horena ay kusoo noolaanayaan arintaas haddii ana lasoo afjarin, waxaa suuqa lasoo galiyay in si arintaas loo damiyo ay is casili doonaan taliyeyaal ama xataa Raisulwasaare Kheyre laga yaabo in uu xafiiska ka tago.

4. Go’aanka ONLF: kadib soo qabashii Qalbi-dhagax iyo kuwareejintii dalka Ethiopia ee keentay in shacab badan ay kacaan, waxa ay dowladdu ku mashquulsaneyd muddo asbuuc ah xal u helidda arintaas meelo badan ayaa xal laga raadiyay laakiin waa suuroobi wayday, waxaa la isku dayay in saraakiil xilka laga ceyriyo nasiib xumose waa cuntami wayday, habeenno badan oo soo jeed ah iyo talooyin badan oo la isku soo aruuriyay waxaa lagu isku af gartay in arinta Qalbi-dhagax shacabka laga jaahil bixiyo.

Arbaco 6da Sebteember ayaa kulan degdeg ah la isugu yeeray golaha wasiiradda si go’aan mideysan looga qaato arinta welwelka badan ku haysa dowladda shacabkuna ay ka dhur sugayeen jawaabteeda, laakiin kulankii wasiiradda ee lays lahaa wax shacabku ku qancaan ayaa kasoo bixi doona wuxuu noqday “ka dar oo bidi dhal”.

Shirkii golaha wasiirada waxaa kasoo baxay in dhiibistii Qalbi-dhagax ay sax ahayd uuna ka tirsanaa ONLF oo ah urur argagisixo sidoo kale waxay wasiiraddu sheegeen in uu xariir la lahaa ururka alshabaab, go’aankaas wuxuu ka dhigan yahay in Soomaaliya ay noqotay wadankii ugu horeeyay ee ONLF u aqiinsada urur argagixiso.

Dhacdooyinkaas is xigxiga iyo go’aamo aan aad looga fiirsan ee laga qaatay waxay saamayn xoogan ku yeesheen xaaladda siyaasadda dalka waxayna sidoo kale hoos u dhigtay taageeradii shacabka, haddaba haddii ay hadleen wasiiraddii ayna go’aan soo saareen,  Malaga yaabaa in taageeradii luntay ee shacabka ay dib usoo laabato ama xaaladdu degto?

Email: deeqaxmad15@gmail.com

Xamar Waa Xirxiran Yahay

Ayadoo maalmihii ciidul fidriga ay foodda nagu soo hayaan dadku kuu ku jiro diyaargarowgii maalmahaas farxadeed ayaa dhanka kale waxaa magaalada kasocda hawl galo ammaanka lagu sugayo sida ay sheegeen ciidamadda ammaanka.

Hawl galkaan ayaa ku billowday ciidamado badan oo magaalada lagu soo daadshay kuwaas oo loogu magac daray Ciidamada Xasilinta caasimadda oo taagnaa inta badan laamiyada magaalada Muqdisho iyo xaafada qaar waxaana la arkayay ayagoo baaraya dhammaan baabuurta waddooyinkaas marayay.

Bartilmaameedka ugu weyn ee ciidamadaas wuxuu ahaa hubka sharci darrada ah ee magaalada dhex socda iyo dadka masuuliyiinta ah ee wata hubka xad dhaafka ah waxay kaloo baaritaan ku samaynayeen xaafadaha qaar ayagoo kusoo qabtay hub ay sheegeen in dad ku haysteen si sharci darro ah.

Ayadoo inta badan dadku ay la dhacsanaayeen baaritaanadaas ayna soo dhawaynayeen oo waliba dadka qaar ay baraha bulshada kusoo qorayeen in hubkii la qaaday haddana loosoo jeesan doono middiyaha iyo baangadaha ayaa waxaa 14kii bishan la qarxiyay maqaaxida Pizza house oo ay ku dhinteen dad fara badan oo shacab ah.

Qaraxaas kadib kulan ay sheeyeen ciidamada ammaanka ayaa laysku raacay in lala yimaado qaabab cusub oo ammaanka wax looga qabanayo maadaama baaritaankii qarax looga hor tagi waayay waxaana lala yimid fikrad ah in waddooyinka jid caddeyaasha ah ee laamiyada ka leexda lagu xiro carro iyo dhagaxaan.

Taasi waxay keentay dhammaan baabuurtii mari jirtay jid caddeyaasha inay isugu yimaadaan laamiyada waxayna safaf dhaareer ugu jiraan baaritaanada ka socda waddooyinka waxaana soo kordhay ciriiri badan oo aan horey uga jirin magaalada.

Dadka ah ee baabuurta raaxada ku watay magaalada muqdisho waxay dhibaato weyn ku qabaan marinkii xaafadahooda oo laga xiray waxayna safar dheer usoo marayaan xaafadahooda oo laga yaabo inay guriga labaad ama sadexaad ka tahay laamiga laakiin dhagxaanta lagu xiray ay ku kaliftay inay kazoo wareegaan xaafado kale oo aan la xirin.

Dhammaan qorsheyaashaas cusub hadday miro dhal noqdaan qaraxyadana laga hor tago waa hawl fiican waana wax qabad fiican laakiin dadkii shacabka ahaa ee adeegga ciida doonan lahaa haddii waddooyinkii lagu dhibo weeraradii iyo qaraxyadiina wax iska badalin waayaan waa xoog ciidamada ammaanka ka qasaaray iyo dhibaato kusoo korortay shacabka magaalada.

Doorashii madaxweyne Farmaajo kadib waxaa la filaayay in aan waddo dambe shacabka laga xirin  waaxayna ka mid ahayd ballamo dhawr ah oo uu galay markuu tartanka doorashada ku jiray laakiin waxaa la kala fahmi la’yahay inay ahayd olole doorasho iyo in ay dhab ka ahayd laakiin waxaa madaxweynaha laga sugayaa in uu dadka la hadlo una sheego sababaha waddada looga xiray raali galina uu siiyo si kalsoonida shacabku usii jirto una dareemaan in xaalkooda laga warqabo.

W/Q Maxamed Deeq Taako